دیسقوریدوس گوید :سوسن گیاهی است که برگش به برگ گلایول می ماند و از برگ گلایول پهن تر ، بزرگ تر و لزج تر است .
مزاج :سوسن آزاد و سفید رنگ گرم و خشک است و سوسن رنگین کمان بیابانی گرم و خشک تر است .
خاصیت :به اعتدال می خشکاند . بیخش زداینده تر از سایر اجزاء است . روغنش لطیف است زیرا از گلش می گیرند و گلش بسیار لطیف است . روغنش را با مواد خوشبو بیامیزند یا نیامیزند بسیار
تحلیل برنده و نرم کننده است و در همه این کنش ها رنگین کمان (ایرسا )ی نامبرده از سایر انواع سوسن قوی تر است .ایرسا مسکن درد و ضد گندیدن و گرمی بخش و لطافت بخش است .
آرایش :سوسن و به ویژه بیخش در علاج لکه های سیاه صورت و کک و مک مفید است و صورت را بدان شویند رخساره را پاکیزه و صیقل می دهد و ترنجیدگی را از میان بر می دارد .
ورم و جوش :برگ و تخم سوسن را بکوبند ، بسایند و با آب انگور کهنه مخلوط کنند و ضماد سازند و بر باد سرخ گدازند بسیار سودمند است و همچنین در علاج ورم نارسیده بلغمی و گری چرکین و نرم کردن کبره (خشک ریشه ) و(سعفه ) بسیار خوب است و به ویژه اگر با داروهای دیگر مخلوط بشود تأثیرش بیشتر می شود .
زخم و قرحه :قرحه را از گوشت خوب پر می کند .بیخش داروی سوختگی از آب گرم است .زیرا می خشکاند و با ملایمت می زداید . آب پز برگش نیز همین تأثیر را در این زمینه دارد . اگر در استعمال کردن بیخ و برگش روغن گل همراه باشد بسیار بهتر است .
افشره رنگین کمان (ایرسا ) و سایر انواع سوسن را با عسل و سرکه در آوندی مسین می جوشانند داروی قرحه مزمن و زخم هااست .
برای علاج سوختگی آب گرم سوسن کاشتنی از هر سوسنی بهتر است .
مفاصل :در مداوای گسستن عصب ، ترنجیدن عصب و بیماری اعصاب بهترین دارو است .
سر :آب پز بیخ سوسن را در دهان بگردانند درد دندان تسکین می یابد و به ویژه سوسن بیابانی در علاج درد دندان بسیار کاری است .آب پز بیخ سوسن خواب آور است .روغن سوسن علاج قرحه سرو سپوسه است . در گوش بچکانند وزوز و صداها را می خواباند .روغن سوسن با روغن گل را بر پیشانی بمالند سردرد بر طرف می شود .بینی را بدان اندایند رطوبت نرمی که بر رویه بینی می نشیند از بین می رود .
سینه :بیخ سوسن و به ویژه نوع رنگین کمانی اش علاج نفس بلندی و سرفه می باشد و رطوبت های بازمانده و پرمایه را از سینه پاک می کند .
اندام های غذا :سوسن و روغنش برای معده بد و برای طحال خوب هستند .
روغن سوسن باز کننده و تحلیل برنده است .بخورند یا بمالند زهدان سفت شده را نرم می کند .بیخ سوسن را با روغن گل بپزند در علاج بیماری های زهدان بی نظیر است .روغن زنبق هم بهترین
داروی درد زهدان است .بیخ سوسن را با سرکه بپزند یا با تخم بنگ و آرد گندم آب پز کنند ورم گرم رگ های بیضه را فرو می نشاند .
بیخ سوسن و روغن زنبق دهانه بواسیر را هر طوری باشد باز می کنند . اگر با آب انگور کهنه بخورند حیض را ریزش می دهد و اگر با سرکه بنوشند کسانی که در جماع به سرعت آب می ریزند از آن بهره می بینند .
اگر بیخ سوسن را در آب بپزند و بعد زنان آن را بر خود ببندند سفتی زهدان نرم ، دهانه باز و درد زهدان بر طرف می گردد .
تب ها :در علاج تب و لرز مفید است .
زهرها :سوسن و افشره و تخم سوسن خورده شود پادزهر همه نیش ها و به ویژه پادزهر نیش کژدم است .
روغن سوسن پادزهر بنگ و قارچ سمی و گشنیز است .
اطلاعیه سایت عطاری
از آن جا که این سایت تحقیقات گسترده ای را پیرامون گیاهان دارویی ، عرقیجات ، ادویه جات و... آغاز کرده خواهشمندیم هر کدام از بازدید کنندگان گرامی ما را با نظرات خویش راهنمایی کنند و همچنین اگر اشکالی در مطلبی از سایت وجود دارد در نظرات همان مطلب به اطلاع ما برسانند تا دیگر بازدید کنندگان به اشتباه از مطلبی نتیجه گیری نفرمایند.